E mundshmja e pamundshme

Institucionet në formën se si me të drejtë do të duhej t’i mendojmë sot, në parim janë produkt i shoqërisë bashkëkohore, të cilat mandatohen për të kryer ato punë të specializuara që shoqëria si tërësi nuk ka mundësi t’i kryej. Rrjedhimisht, si të mandatuara, ato duhet të përpiqen të reflektojnë natyrën e mirëfilltë të përgjegjshmërisë, transparencës dhe llogaridhënies. 

Republika e Kosovës si një shtet i ri dhe në ndërtim e sipër, ka ngritur institucione konform rendit kushtetues dhe nevojave socio-politike, nga të cilat qytetarët marrin dhe presin shërbime publike. Megjithatë, në rrugëtimin e tyre drejt konsolidimit, institucionet në përgjithësi, përfshirë edhe këto të Kosovës, kalojnë në një trajektore dinamike dhe të vazhdueshme në përpjekje për të kryer mandatin e tyre e që shpesh herë hasin edhe në pengesa të natyrave të ndryshme. 

Për faktin se institucionet ekzistojnë, çështja e parë që vjen në interes është shkalla e efektivitetit të tyre. Sa efikase janë të njëjtat, sa transparente dhe llogaridhënëse janë dhe sa i përgjigjen mandatit për të cilin ekzistojnë?

Në shoqëritë tranzitore shpesh herë ka qenë e vështirë që institucionet të kenë pavarësi të plotë për të ushtruar mandatin ligjor. Kjo situatë sjell pasoja që ndikojnë drejtpërdrejt në uljën e besimit të qytetarëve në to. Për më tepër, në rastin kur institucionet nuk arrijnë të kryejnë obligimet e veta në mënyrë të pavarur si pasojë e ndikimit politik, ato ka gjasë që të asociohen me dukuri antidemokratike, siç është korrupsioni dhe praktikat e ndryshme të përdorimit të tyre për nevoja individuale dhe grupore. 

Kjo analizë ka për qëllim të adresojë këtë problematikë, e parë ngusht vetëm në një drejtim, në atë të pasurisë së zyrtarëve të lartë publikë në Republikën e Kosovës dhe në sistemin ekzistues të parandalimit të pasurimit të paligjshëm. Konkretisht, analiza do të trajtojë çështjen e deklarimit të pasurisë në pjesën e parë dhe çështjen e konfliktit të interesit në pjesën e dytë.

Shembujt dhe logjika e trajtimit të problematikës së deklarimit të pasurisë dhe konfliktit të interesit të pasqyruar në këtë analizë janë ndërtuar përmes tri aspekteve themelore:

• Hermeneutikës, semantikës dhe impaktit social  të legjislacionit aktual që rregullon fushën e deklarimit të pasurisë dhe konfliktit të interesit në Republikën e Kosovës; 
• Metodologjisë, mandatit dhe përmbajtjes së punës së Agjencisë Kundër Korrupsionit  përkitazi me çështjen se çfarë/cilat instrumente i përdorë ky institucion për të vërtetuar saktësinë e të dhënave të deklaruara (pasurisë), dhe për të interpretuar të njëjtat në funksion të sundimit të ligjit; dhe 
• Të dhënave empirike të Çohu! që pasqyrojnë segmente të realitetit ekzistues në këtë agjendë; 

Megjithëse ka pasur përpjekje të vazhdueshme si nga ana e vetë akterëve institucionalë ashtu edhe nga akterët e jashtëm dhe shoqëria civile për të ngritur probleme kudo ku ato janë shfaqur, përpjekje këto që në raste kanë marrë vëmendjen e duhur e në raste tjera janë refuzuar si formë e shprehjes së mos respektit ndaj punës dhe veprimtarisë së shoqërisë civile, ky punim në vazhdim është i ndërtuar me një gjuhë për të orientuar debatin andej ku do të duhej të zinte vend. Emrat e përveçëm që mund të hasën janë para së gjithash referencë e argumentimit të problemeve që paraqesin regjistrat e pasurisë dhe jo caqe individuale, sepse fokusi ynë edhe në të kaluarën si edhe sot, është luftimi i fenomeneve që lidhën me deficitet institucionale e jo domosdoshmërisht me emra të përveçëm. 

Rezultatet, përfundimet dhe rekomandimet që reflektohen në këtë analizë, nuk kanë qëllim primar të shërbejnë si instrument matës dhe kritikues i punës apo mos punës së akterëve të përfshirë në agjendën e luftimit të korrupsionit, por që të kontribuojnë në shtrimin e shumë segmenteve që janë bërë dhe vazhdojnë të jenë shkas për perceptimin e krijuar të prezencës së korrupsionit politik në Kosovë.

Shkarko raportin

Lista e dokumenteve E mundshmja e pamundshme